In Which Religion Do I Have the Right to Believe? An Analysis of the Will-to-Believe Argument

İnanç ahlakı, dini inançlar da dahil olmak üzere hangi inançları benimsemenin meşru olduğuna dair bir soruşturmayı içerir. Böyle soruşturmada belirlenen ölçüt her ne olursa, bu ölçütü sağlamayan inancı benimsemek doğru görülmez ve etik ihlali olarak kabul edilir. Şüphesiz konuda akla gelen ilk isimlerden biri İngiliz matematikçi W. K. Clifford’dır (ö. 1879). Clifford “İnanç Ahlakı” adını verdiği meşhur makalesinde “yeterli delili” belirler. Buna göre yeterli delil şartını sağlayan inançlara inanma hakkı varken, şartı “her zaman, yerde herkes için yanlıştır”. Clifford’ın merkezli argümanı, teizm aleyhine katı delilci itirazın en sık başvurduğu referanslardan haline gelir. Bu itirazda teist, Tanrı varlığı lehine delili olmadığı halde inancını askıya almak yerine inanmayı tercih ederek yanlış yapmakla veya inanç ahlakının gereklerini getirmemekle suçlanır. Diğer taraftan zamanla argümanın inançların çeşitliliği karşısında işlevsel ortaya çıkar. bağlamda olacağına ilişkin farklı öneriler sunulur. Bunlardan pragmatizmin kurucu isimleri arasında yer alan Amerikalı filozof William James’e 1810) aittir. James “İnanma İradesi” başlıklı çalışmasında Clifford’ı karşısına alarak nitelik bakımından ayrım yapar. göre, bütün aramakla hatalıdır. Zira başta insanın tutkusal doğasıyla ilgili zaten delillendirilmesi olanaklı değildir. ayrımın ardından yeni önerir: canlı-ölü, zorunlu-kaçınılabilir, önemli önemsiz olabilir. Eğer çiftlerinden canlı, zorunlu niteliklerine sahipse ona cesaretini göstermek gerekir. deyişle söz konusu ölçütleri benimsemek, meşrudur. tavrı James’in önerisi genellikle güçlü karşı meydan okuma savunusu değerli bulunur. Ancak bunun yanında eleştiriye açık yönleri vardır. iradesi argümanının çelişen aynı anda geçerli sayması başka çeşitlilik meselesiyle karşıya kalmasıdır. Örneğin J. Hick’e kadar istemese de argüman kaçınılmaz çoğulculukla sonuçlanır. S. F. Aikin ise Hick’in aksine iradesinin sonuçlanmadığını iddia eder. Argümanın pragmatizmle ilişkisine dikkat çeken Aikin’e belirsizleştirip, onları hakikatle birer olmaktan çıkarmıştır. Dolayısıyla ortada klasik anlamda çelişki yoktur. Peki itirazlardan hangisi geçerlidir? İnanma argümanı birden fazla meşrulaştırarak mı sonuçlanmakta yoksa değersizleştirerek bütünüyle pragmatik öneride mi bulunmaktadır? iradesine dine inanmaya hakkım vardır? makalenin amacı bahsi geçen soruya cevap vermektir. Makalede mevcut değerlendirmelerden genelde yapıldığı gibi değil bilgi teorisi olan radikal deneyimcilikle yakından ilişkili olduğu ileri sürülerek yeniden ele alınacaktır. amaçla argümanları arasındaki ilişkinin gösterilmesinin ardından, iradesi, ilişkilendirilecek inançlarla iki hamlesi edilecektir: Dini olgusal inançlardan bağımsızlaştırmak; monist tasavvurunu edip teizmden ayrılarak duygusal tecrübe mistik tecrübeye dayandırmak. Detayların belirginleşmesiyle felsefi dizgesinde geleneksel dinleri dışarıda bırakan doğal din yaptığı insanlaştırılmış dinin inançlarını savunduğu belirginleşecektir. duyguya dayalı bireysel tanımıyla yandan duygunun ortaklığını sağlamaktayken diğer olgular alanından bağımsızlaştırmaktadır. çalışmayla dinlere meşrulaştırma amacında çeşitliliğin asli sorun olmadığı, ayrıca düşüncelerine bütünlüklü bakıldığında kendi sistemi içerisinde tutarlı çıkacaktır. Makalenin sonuç kısmında ahlakıyla meselede epistemolojik değerine tartışmalara dönülmediği sürece, olmayan yani vahye müşahhas Tanrı’ya çabalarının indirgemelerle sonuçlandığı vurgulanacaktır.